Collegecolumn: Leven met oorlog
Dinsdag 9 mei 2023
Het thema Leven met oorlog vormde dit jaar de rode draad voor alle herdenkingen, vieringen en andere activiteiten. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei vroeg zo aandacht voor de invloed van oorlog op individuen, families en de samenleving. Op 4 mei heb ik de indrukwekkende nationale herdenking bij de Abdij van Berne in Heeswijk-Dinther mogen bijwonen. Graag wil ik de essentie van de toespraak van 4 mei met jullie delen.
Leven met oorlog
De a
fstand tot de Tweede Wereldoorlog wordt ieder jaar groter, maar bijna iedere Nederlander kent de verhalen. Voor de eerste generatie is het doorgeven van oorlogservaringen vaak een belangrijke vorm van verwerking en een manier om hun (klein)kinderen te waarschuwen voor het gevaar van oorlog. Het is van belang om aandacht te houden voor de stem van oorlogsgetroffenen, de verhalen en de impact van deze gebeurtenissen op de samenleving.
Op de bank met een glaasje, een nootje en Netflix voel je de dreiging niet. Tijdens een wandeling in het dorp ook niet. En dat is goed. Ook hier zijn en voelen we ons vrij. Maar het beperken van onze vrijheid ligt op de loer en sluimert. Het thema ‘Leven met oorlog’, was al bedacht voor de Russische aanval op Oekraïne. Leven met herinneringen aan oorlog werd opeens weer (over)leven met oorlog. Sinds het begin van de oorlog op 24 februari 2022 zijn er een half miljoen doden gevallen en zijn meer dan 8 miljoen Oekraïners gevlucht. Ook in ónze dorpen wonen Oekraïense vluchtelingen en we voelen de dreiging die uitgaat van een nietsontziende alleenheerser.
En toch is de oorsprong van de herdenking op 4 mei de nog altijd voortdurende impact van de Tweede Wereldoorlog. Die is nog altijd groot. Geschiedkundigen schatten in dat het totale aantal soldaten en burgers dat overleed rond de 78 miljoen lag. Tel daar het verdriet van nabestaanden bij op, en de angst van bijna iedereen. De impact hiervan is enorm op het individu, families en de samenleving. Onze cultuur is ervan doordrenkt, van boeken tot films en podcasts. Het is onze referentie als het gaat over goed en kwaad.
Tijdens de Nationale Herdenking herdachten wij allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord; zowel tijdens de Tweede Wereldoorlog en de koloniale oorlog in Indonesië, als in oorlogssituaties en bij vredesoperaties daarna.
Het zijn momenten waarop we zeggen ‘Dit nooit meer’ en ‘Vrijheid is niet vanzelfsprekend’. Graag houden we de verhalen van onze ouders en grootouders levend voor volgende generaties. Als waarschuwing en als een vorm van eerbetoon. De Nederlandse filosoof Spinoza schreef vier eeuwen geleden al: ‘Vrede is niet de afwezigheid van oorlog. Het is een deugd, een manier van denken, het is de aanleg voor goede daden, recht en vertrouwen.’ Laten we dat blijven koesteren!
Antoine Walraven
Waarnemend burgemeester Bernheze
Eerdere collegecolumns op deze website: Collegecolumn