Archeologisch onderzoek De Zwarte Molen
Maandag 22 januari 2024
Vanaf 8 januari worden, in opdracht van de gemeente Bernheze, opgravingen verricht aan de zuidkant van het woningbouwplan Zwarte Molen in Nistelrode. De opgravingen worden uitgevoerd door het milieukundig en archeologisch onderzoekbureau Econsultancy. Op deze locatie worden momenteel voorbereidingen getroffen voor de bouw van onder meer 40 tijdelijke flexwoningen (fase 4).
In 2004, 2011 en 2017 vonden vooraf aan de ontwikkeling van fasen 1 - 3 ook opgravingen plaats. Hierbij werden volop bewoningssporen opgegraven uit de Late Prehistorie, de Romeinse tijd en de Middeleeuwen. De archeologische resten zijn zo belangrijk dat de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed de locatie Zwarte Molen al in een vroeg stadium heeft aangemerkt als een archeologisch gebied van Nationaal belang. Vandaar dat vooraf aan de woningbouw alles zorgvuldig wordt onderzocht.
Bronsschat
De Romeinse bewoning van Zwarte Molen heeft een directe relatie met de in 2004 opgegraven Bronsschat van Nistelrode, die bij de aanleg van de A50 enkele honderden meters noordelijk van Zwarte Molen werd ontdekt. In maart is het twintig jaar geleden dat de Bronsschat werd gevonden. De gemeente Bernheze besteedt de komende tijd veel aandacht aan deze bijzondere schat die verblijft in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden, maar bij hoge uitzondering in de maand mei een week terugkomt naar Nistelrode. Voor meer informatie bekijk de website debronsschatvannederland.nl.
Werkwijze
Voordat fase 4 van het woningbouwplan bouwrijp wordt gemaakt, worden de archeologische opgravingen uitgevoerd. Het te onderzoeken terrein van fase 4 heeft een omvang van circa 2,2 hectare (op de luchtfoto onderaan de pagina globaal aangegeven met een rode contour). De archeologische sporen en vondsten liggen meestal op een diepte van 50 tot 60 cm onder het huidige oppervlakte. Een graafmachine verwijdert de bovenlaag tot op het archeologisch sporenniveau. Dit gebeurt met 15 meter brede en soms honderden meters lange stroken (transecten). Vervolgens worden de sporen en vondsten door het archeologisch team nader onderzocht en gedocumenteerd. Als eenmaal alle resten zijn onderzocht, en er geen archeologie meer in de bodem aanwezig is, dan kan het terrein worden vrijgegeven voor de woningbouw.
Wat kan er worden gevonden?
Bij de vorige onderzoeken zijn archeologische resten van nederzettingen gevonden uit de IJzertijd, de Romeinse tijd en de Middeleeuwen (ca. 800 voor Chr. tot 1300 na Chr.). De nederzettingsresten bestaan vooral uit sporen van ingegraven houten palen die duiden op de vroegere aanwezigheid van boerderijen en schuren. Het hout zelf is allang verrot. Daarnaast worden resten van waterputten, verkavelingsgreppels en dergelijke verwacht. In deze sporen bevinden zich de nodige vondsten van aardewerk, steen, af en toe hout, metaal en bot. Het gaat vooral om afval dat in die tijd in de sporen terecht is gekomen. Voor de archeologen zijn deze vondsten onder meer belangrijk voor datering van de sporen en gebouwen. In fase 3, net op de rand van fase 4, werden ook enkele crematiegraven uit de IJzertijd opgegraven. Misschien dat ook in fase 4 (crematie) graven worden gevonden.
Wat merkt u als omwonende van het onderzoek?
De werkzaamheden nemen ongeveer twee maanden in beslag. Dagelijks zal een grote graafmachine bezig zijn met het aanleggen van de archeologische transecten. Na het onderzoek worden deze weer dichtgegooid. Er zal een archeologisch team aanwezig zijn van 6 tot 8 personen. Zij hebben op het terrein enkele keten en materiaalcontainers als uitvalsbasis. De werkzaamheden vinden doorgaans plaats van maandag tot en met vrijdag van 8.00 uur tot 17.00 uur. ’s Avonds en in het weekend wordt niet gewerkt. Er staat geen hek om de opgraving, maar het is niet de bedoeling dat buiten de werktijden werkputten worden betreden of dat er bijvoorbeeld door detectoramateurs wordt gezocht.
Open dag
Eind februari organiseren we een open dag. De resultaten tot op dat moment worden dan ter plaatse gepresenteerd.
